Χρύσα Ντοροβίτσα: Διαφθορά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ώρα για προτάσεις και δράση!
Διαφθορά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας Ώρα για προτάσεις και δράση!
Η διαφθορά στο χώρο της υγείας είναι παγκόσμιο φαινόμενο που αποσταθεροποιεί τα συστήματα υγείας και έχει επιπτώσεις στην οικονομία των χωρών ενώ η αντιμετώπισή της είναι ζήτημα ζωής και θανάτου κυρίως για φτωχούς πληθυσμούς και δοκιμαζόμενους λαούς.
Η διαφθορά στερεί την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας, μπορεί να οδηγήσει σε λάθος διαγνώσεις και μη αναγκαίες επεμβάσεις και σε ότι αφορά την φαρμακευτική αλυσίδα μπορεί να αποβεί μοιραία(στην Κίνα, μόνο το 2001, πέθαναν 192.000 άνθρωποι από απομιμήσεις φαρμάκων). Επί πλέον μειώνει τους διαθέσιμους πόρους για την υγεία, μειώνει την ποσότητα ,την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης ,αυξάνει το κόστος των παρεχομένων υπηρεσιών και εν τέλει έχει διαβρωτική επίδραση στο γενικό επίπεδο υγείας του πληθυσμού.
Τα συστήματα υγείας είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην παραοικονομία και στην διαφθορά γιατί υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των ιατρικών θεραπειών, ασυμμετρία στην πληροφόρηση μεταξύ των παραγόντων του τομέα υγείας και κυρίως υπάρχει μεγάλος αριθμός φορέων που εμπλέκονται στις διαδικασίες και εμποδίζουν την διαφάνεια και τη λογοδοσία. Οι σχέσεις μεταξύ ιατρικών προμηθευτών, παρόχων υγείας και φορέων που χαράζουν πολιτική είναι συχνά αδιαφανείς ,καθιστούν δύσκολο τον εντοπισμό συμφερόντων, την τιμωρία των διεφθαρμένων πρακτικών και τελικά οδηγούν σε στρέβλωση της ασκούμενης πολιτικής.Οι γραμμές μεταξύ αναποτελεσματικότητας και κατάχρησης είναι ασαφείς και πολλές φορές η κατάχρηση κρύβεται πίσω από την αναποτελεσματικότητα.
Επίσης ,ενώ όλοι συμφωνούν ότι η διαφθορά είναι «λάθος», δεν υπάρχει ομοφωνία στο αν υπάρχει διαφθορά που δεν είναι παράνομη π.χ. προσφορές από προμηθεύτριες εταιρίες υπό μορφή εκπαίδευσης, δώρων μικρού μεγέθους κ.λ.π.
Στην Ελλάδα η διαφθορά έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και δυναμιτίζει το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τα νοσοκομεία αποτελούν τη δημόσια υπηρεσία όπου παρατηρούνται τα περισσότερα περιστατικά παραοικονομίας με μια τάση ανόδου μεταξύ 2007-2013. Παράνομη πληρωμή ζητείται για χειρουργείο, επίσπευση διαδικασιών, καλύτερη εξυπηρέτηση κ.λ.π. Το γνωστό «φακελάκι» στα νοσοκομεία πριμοδοτείται εκτός των άλλων από τις πολύ χαμηλές απολαβές των νοσοκομειακών γιατρών αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι γιατροί που έχουν μάθει να παραοικονομούν δεν θα σταματήσουν όσο και να τους αυξηθεί ο μισθός.
Η άνθηση του φαινομένου των παραπληρωμών στη υγεία δείχνει ότι υπάρχει κατάχρηση εξουσίας, ανεκτικότητα στη δόλια συμπεριφορά ,οι έλεγχοι είναι αδύναμοι και αναποτελεσματικοί, υπάρχει ατιμωρησία και οι ασθενείς δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους.
Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαικής Ένωσης για τη διαφθορά στην υγεία, οι παραπληρωμές στην Ελλάδα κυμαίνονται μεταξύ 14% και 17% του συνόλου των δαπανών.
Η διαφθορά είναι ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να εξαφανιστεί από μόνη της αλλά και που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Οι σύμβουλοι υγείας υποστηρίζουν ότι μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε αλλάζοντας τις συνθήκες που την δημιουργούν και τη στηρίζουν.
Οι προσπάθειες για περιορισμό της διαφθοράς πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις κύριες γραμμές μιας καλής διακυβέρνησης όπως πληροφόρηση, διαφάνεια, ακεραιότητα, λογοδοσία, συμμετοχή σε δράση. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να δημιουργηθούν συνθήκες που να μειώνουν τις ευκαιρίες για διαφθορά και ταυτόχρονα να επιτρέπουν την ανίχνευση παραοικονομίας και την επιβολή κυρώσεων.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει μία μόνο λύση για το πολυπλόκαμο αυτό πρόβλημα αλλά χρειάζονται πολλαπλές παρεμβάσεις και σε πολλά επίπεδα, απαιτείται πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα για δράση.
Κυβερνήσεις που δεν εργάζονται συστηματικά για τον περιορισμό της παραοικονομίας , μέσα από προληπτικούς μηχανισμούς, ενίσχυση των διαδικασιών ελέγχου και καταστολής καθώς και από τη διαφάνεια οιασδήποτε δράσης, παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς δημιουργούνται συνθήκες άνισης μεταχείρισης των πολιτών και υποβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας.
Οι ασθενείς που είναι ο αδύναμος κρίκος στο γαϊτανάκι της διαφθοράς σε ποσοστό 95% περίπου δεν καταγγέλλουν τις περιπτώσεις που τους ζητήθηκε «φακελάκι». Συνεπώς είναι απολύτως απαραίτητη η ευαισθητοποίησή τους , ώστε να λειτουργούν ως φύλακες του αγαθού της υγείας και να οδηγούν σε ανίχνευση περιστατικών διαφθοράς ή να λειτουργούν αποτρεπτικά στην εμφάνισή τους. Η ενημέρωσή τους με στόχο την αποβολή του φόβου, την γνωστοποίηση των δικαιωμάτων τους καθώς και για τις καταλυτικές επιδράσεις της διαφθοράς στην ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, πρέπει να γίνεται μέσω νοσοκομειακών επιτροπών, από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας κ.λ.π. Επίσης οι πολίτες θα πρέπει να συμμετέχουν σε συμπλήρωση ερωτηματολογίων ή και σε συνεντεύξεις που θα αποτυπώνεται η ικανοποίηση ή όχι από τις υπηρεσίες υγείας.
Επιβεβλημένα πρέπει να θεωρούνται μέτρα όπως έρευνες μέτρησης βιοτικού επιπέδου όλων των εμπλεκομένων στις υπηρεσίες υγείας καθώς και συχνοί έλεγχοι όλων των επιπέδων εφαρμογής μιας πολιτικής υγείας.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα, από τους θεσμικούς φορείς ακούμε περισσότερο ευχολόγια και διαπιστώσεις με εξαίρεση την υλοποιημένη πρόταση της ΟΕΝΓΕ για «πόθεν έσχες» στους διευθυντές του ΕΣΥ, την επικοινωνιακή αλλά ιδιαίτερα συμβολική εκτύπωση αφίσας για το φακελάκι από την Ένωση γιατρών ΕΣΥ Λακωνίας και την ΟΕΝΓΕ καθώς και την πρόσφατη πρόταση της Ένωσης νοσοκομειακών γιατρών Αχαίας που αφορούσε την διαχείριση των χειρουργείων. Είναι απογοητευτικό ότι, ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος στην τελευταία απολογιστική του έκθεση από 40 ολόκληρες σελίδες διέθεσε 5 μόνο γραμμές για να αναφερθεί στο τεράστιο θέμα της διαφθοράς χωρίς να διατυπώσει καμία πρόταση για τον περιορισμό της.
Στην παρούσα συγκυρία που οι δομές του ΕΣΥ είναι υπό κατάρρευση ,οι γιατροί μέσω των θεσμικών τους οργάνων πρέπει να λάβουν πλέον ενεργά μέρος στον πόλεμο κατά της διαφθοράς μέσα από προτάσεις και πίεση για την υλοποίησή τους.
Η πρόταση της Ένωσης των γιατρών της Αχαίας (http://www.eina.gr/?p=1664) είναι αξιέπαινη και είναι καλό να υιοθετηθεί από όλα τα νοσοκομεία της χώρας. Στην πρόταση αυτή, που έχει ήδη γίνει αποδεκτή από το Δ.Σ. του Π.Γ.Ν.Π., τη διαχείριση της λίστας χειρουργείων χρονίων περιστατικών δεν την έχει ο Διευθυντής της κλινικής αλλά διοικητικός υπάλληλος σε συνεργασία με τον Διευθυντή Ιατρικής Υπηρεσίας. Η αντιμετώπιση της διαφθοράς πρέπει να αποτελεί στοίχημα της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας .Η βελτίωση στο δύσκολο αυτό πεδίο απαιτεί πολύ λιγότερα χρήματα αλλά πολύ ισχυρή πολιτική βούληση.
Νοσοκομείο Σπάρτης
