Κώστας Γιαννάκενας: Ιατρική στα Χρόνια της Χολέρας

 

Ανασφάλιστοι - απαγορεύεται η είσοδος στα Δημόσια Νοσοκομεία

 

Και ξαφνικά συνειδητοποιώ ότι από το 1987 έχουν περάσει 32 χρόνια. Τα 32  χρόνια που ασκώ την Ιατρική και που εκτός του διαστήματος της θητείας υπαίθρου ήμουν πάντα ιατρός του ΕΣΥ. Μια ζωή ολόκληρη σκέφτομαι και οι μνήμες έρχονται σαν μπουρίνι στο νου. Μνήμες που θα μείνουν αξέχαστες από την συγκίνηση που ένιωσα τότε και που νιώθω και πάλι όταν αναπολώ.

Τον πρώτο μου τοκετό όπου ακούω και πάλι το πρώτο κλάμα του μωρού κι χαμογελάω μόνος μου, όπως χαμογέλασα όταν αντίκρισα το μωρό εκείνο σαν έφηβο μετά από χρόνια.

Την πρώτη μου προσπάθεια αναζωογόνησης που όταν άνοιξε η κ. Βούλα τα μάτια της ξανά και στο ερώτημα μου “Κυρία Βούλα πως είσαι;” η αυθόρμητη απάντησή της  ήταν “Καλά γιατρέ μου, θέλω να φάω γεμιστά“.

Θυμάμαι όμως και τα δύο περιστατικά όπου μου με είχαν απειλήσει με μαχαίρι στα εξωτερικά ιατρεία, όπως θυμάμαι τραγικές εικόνες σαν αυτές που αντικρίσαμε όταν εξερράγη βόμβα στη οδό Βότση της Πάτρας το 1991 με τους 7 νεκρούς και πολλούς τραυματίες που έφταναν στα ΤΕΠ του νοσοκομείου με φρικτά τραύματα.

Πως να ξεχάσω τις ανάμικτες οσμές αίματος και άλλων σωματικών… εκκρίσεων όταν προσπαθούσα επί δυόμισι ώρες, καλοκαίρι σε μια αποθήκη/νεκροτομείο με στέγη “Ελλενίτ” και χωρίς εξαερισμό να “συναρμολογήσω”  δύο διαμελισμένα πτώματα από τροχαίο ώστε να μη τα αντικρίσουν διαλυμένα οι συγγενείς που έσπευδαν από Αθήνα. Οσμές που έρχονται ακόμα κάθε φορά που το θυμάμαι

Είναι πολλές οι αναμνήσεις αλλά τις αφήνω στα συρτάρια της μνήμης όπου καταχώνω περιστατικά που, όσο κι αν με επηρέασαν, δεν ήταν παρά καταστάσεις που είναι αλληλένδετες με την άσκηση της νοσοκομειακής ιατρικής.

Κανείς δεν είναι τόσο αφελής ώστε να πιστεύει ότι η άσκηση της Ιατρικής είναι ανώδυνη ή εστεμμένη με επιτυχίες και μόνο.

Θυμάμαι όμως χωρίς κανένα ίχνος νοσταλγίας, μια συγκεκριμένη εποχή, ένα χρονικό διάστημα λίγων ετών που θα προτιμούσα να μη το είχα βιώσει ποτέ. Γιατί άλλο να αντιμετωπίζει ένας ιατρός τα περιστατικά που προκύπτουν από την καθημερινή ύπαρξη των ανθρώπων κι άλλα αυτά που είναι ανθρωπογενής, συμβάντα τα οποία έχουν προκύψει από ανθρώπινες παρεμβάσεις και σε μεγάλη κλίμακα. Άλλο το μαζικό τροχαίο, το καταστροφικό φυσικό φαινόμενο ή μια επιδημία κι άλλο μια πολεμική σύρραξη ή η κατάρρευση μιας ολόκληρης Κοινωνίας.

Αναφέρομαι στα χρόνια της λεγόμενης “Κρίσης” που γονάτισε και εξαθλίωσε έναν – σχεδόν ολόκληρο – λαό και ήταν αποτέλεσμα καταστάσεων που η πλειοψηφία του λαού δεν γνώριζε – όπως η διαφθορά δεκαετιών, το πελατειακό κράτος, οι μίζες, οι υπερτιμολογήσεις, η διασπάθιση του δημοσίου χρήματος κι εν ολίγοις οι κλοπές των κρατικών ταμείων. Αλλά δεν θα ασχοληθώ περαιτέρω με τα παραπάνω αίτια της Κρίσης. Ο καθένας που διαθέτει αντίληψη ας το κρίνει μόνος του. Άλλος είναι ο λόγος που γράφω εδώ.

Γράφω γιατί τα πρώτα χρόνια της Κρίσης ήταν σίγουρα η χειρότερη εποχή για όποιον ασκούσε την ιατρική στα νοσοκομεία της χώρας. Τόσο για τους ιατρούς όσο και για το λοιπό υγειονομικό προσωπικό.

Γιατί είναι άλλο να χάνεις κάποιον ασθενή παρ’ όλες τις προσπάθειες θεραπευτικής προσέγγισης κι άλλο επειδή δεν έχεις τον τρόπο να τον περιθάλψεις!

Στα πρώτα χρόνια της κρίσης βρεθήκαμε ξαφνικά σε μια νέα πραγματικότητα για την οποία κανένας μας δεν ήταν προετοιμασμένος. Μια πραγματικότητα που όσο περνούσε ο καιρός τόσο χειροτέρευε οδηγώντας χιλιάδες πολίτες σε μια κατάσταση πλήρους απόγνωσης. Η ανεργία, η οικονομική ανέχεια και ένα μέλλον που όχι μόνο δεν πρόσφερε κάποιες ελπίδες αλλά διολίσθαινε όλο και βαθύτερα στην άβυσσο της απελπισίας δημιούργησαν στρατιές από νέες κοινωνικές τάξεις οι οποίες όμως θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις ομάδες: 

Αυτοί που είχαν, αυτοί που δεν είχαν και μια ενδιάμεση τάξω αυτών που πότε είχαν και πότε δεν είχαν.

Με την ανεργία και την οικονομική ασφυξία αυξήθηκαν σχεδόν λογαριθμικά οι άποροι κι ανασφάλιστοι συμπολίτες μας με όλες τις αναμενόμενες επιπτώσεις στην Δημόσια Υγεία. Οι ιδιώτες ιατροί και τα ιδιωτικά ιατρικά/διαγνωστικά κέντρα έγινε πια «πολυτέλειες» που όμως δεν τις άντεχαν οι τσέπες της πλειοψηφίας των πολιτών. Στους συμβεβλημένους ιδιώτες/κέντρα οι ανασφάλιστοι θα έπρεπε να καταβάλλουν το κόστος των εξετάσεων/επισκέψεων, κάτι που για τους περισσότερους σήμαινε αποκλεισμό πρόσβασης.

Μοναδική διέξοδος ήταν τα δημόσια νοσοκομεία και οι όποιες άλλες δημόσιες δομές υγείας τα οποία γονάτισαν από την συνεχώς αυξανόμενη προσέλευση ασθενών.

Η απόλυση 2500 γιατρών από το ΙΚΑ επιδείνωσε περαιτέρω την κατάσταση ακόμα και για όσους είχαν ασφάλιση. Στα δε νοσοκομεία όμως υπήρχαν άλλα σοβαρά προβλήματα. Πέραν της σοβαρότατης έλλειψης προσωπικού αφού είχαν κάποια χρόνια να γίνουν διορισμοί, αρκετά νοσοκομεία είχαν κλείσει ή συγχωνευτεί ενώ σε άλλα είχαν κλείσει κάποιες κλινικές και μονάδες που συχνά εξανάγκαζαν τους ασθενείς να μεταβούν σε άλλες πόλεις για την απαραίτητη περίθαλψη.

Αλλά δυστυχώς η κατάσταση ήταν συνεχώς επιδεινούμενη και σχεδόν άμεσα προέκυψε και η έλλειψη υγειονομικών υλικών. Και οι ελλείψεις δεν αφορούσαν μόνο κάποια ακριβά φάρμακα όπως τα αντικαρκινικά όπου κάποιες πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες με ετήσιο τζίρο δισεκατομμυρίων επέμεναν σε άμεσες πληρωμές για να τα παρέχουν ή αποσύροντας κάποια άλλα φθηνά φάρμακα από την αγορά που  αντικαταστάθηκαν με πολύ ακριβότερα θέτοντας το υπερκέρδος σε προτεραιότητα έναντι ενός λαού σε εξαθλίωση.

Πολλοί τότε ασθενείς κατέληγαν να λαμβάνουν με δική τους πρωτοβουλία μειωμένες δοσολογίες των θεραπευτικών σχημάτων ή λαμβάνοντας την ημερήσια δοσολογία ανά 2 μέρες ή απλά διέκοπταν την αγωγή τους.

Ελλείψεις εμφανίστηκαν και στα αντιδραστήρια για την διενέργεια εξετάσεων, σε ραδιοφάρμακα, σε υλικά ορθοπεδικών κι άλλων χειρουργικών επεμβάσεων και σε απαραίτητα υλικά της παρεμβατικής καρδιολογίας, ακτινολογίας, ουρολογίας, φίλτρα αιμοκάθαρσης και πολλά άλλα. Πολλές εξετάσεις μεγαλύτερου κόστους απλά καταργήθηκαν.

Εκεί που οι ελλείψεις ήταν ιδιαίτερα εμφανείς ήταν σε υλικά καθημερινής χρήσης. Και μιλάμε για γάζες, βαμβάκι, σύριγγες και καθετήρες μιας χρήσεως ακόμα και σε αντισηπτικά διαλύματα, χαρτοβάμβακα και οινόπνευμα. Και τα όσο υπήρχαν ήταν μεν τα φθηνότερα αλλά συχνά εντελώς άχρηστα! Κολλητικές ταινίες («λευκοπλάστη») που δεν κολλούσαν, σύριγγες που όταν γινόταν αιμοληψία ξεκολλούσε το έμβολο, χειρουργικά ράμματα που έσπαγαν ή που έφευγαν οι βελόνες τους και γάντια μια χρήσεως που σχιζόντουσαν με το παραμικρό.

Εντυπωσιακή πάντως ήταν η πραγματικά ηρωικές προσπάθειες του υγειονομικού προσωπικού να αντιμετωπίσουν όλα αυτά τα προβλήματα.

Παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ποτέ σίγουρη η πληρωμή του επόμενου 15ήμερου του μισθού – υπήρχαν μεγάλες καθυστερήσεις ή οι πληρωμές δεδουλευμένων απαιτούσαν συνεχείς κινητοποιήσεις – πολλοί υγειονομικοί συγκεντρώναμε τα λεφτά μεταξύ μας για να αγοράσουμε λ.χ. κουτιά με γάντια μιας χρήσεως ή κούτες με βαμβάκι από τα σουπερμάρκετ.

Σημαντικό στήριγμα αλληλεγγύης στον δοκιμαζόμενο λαό ήταν και τα Κοινωνικά Ιατρεία και Φαρμακεία που στήθηκαν σε πολλές πόλεις της χώρας. Εκεί όπου γιατροί, νοσοκομειακοί και ιδιώτες, αλλά και λοιπό υγειονομικό προσωπικό πρόσφεραν δωρεάν περίθαλψη στους ανασφάλιστους που δεν είχαν πρόσβαση στα νοσοκομεία. Εκεί όπου πολλοί πρόσφεραν φάρμακα που τους είχαν περισσέψει ή από δωρεές φαρμακείων.

Και οι λόγοι της αδυναμίας πρόσβασης για αυτούς τους ανθρώπους ήταν ότι θα έπρεπε να πληρώσουν το άθλιο «5 ευρώ» για να τους δει γιατρός στα νοσοκομεία και ο φόβος μη χρειαστούν κάποια εξέταση που θα έπρεπε να πληρωθεί για να γίνει.

Το «τι ψυχή έχει ένα πεντάευρω» που έλεγαν κάποιοι το κατάλαβα πολύ καλά όταν κλείναμε τα ταμεία και στέλναμε τους ασθενείς στα ιατρεία για να εξεταστούν δωρεάν (αν και υπήρχαν κάποιες αντιδράσεις ακόμα κι από «συναδέλφους»). Πώς να ξεχάσω την ηλικιωμένη με διαβητικό έλκος στο πόδι που όταν της είπα ότι θα εξεταστεί δωρεάν έβαλε τα κλάματα και ήθελε να μου φιλήσει τα χέρια; Πώς να ξεχάσω αυτό που είπε και που μου έχει μείνει σαν σύνθημα χαραγμένο στη μνήμη ότι «για μένα τα 5€ είναι 5 μέρες ψωμί»!

Πολλοί νοσοκομειακοί γιατροί έδιναν καθημερινά τον αγώνα παράκαμψης του συστήματος για να περιθάλψουμε άπορους και ανασφάλιστους ασθενείς. Πόσοι καρκινοπαθείς ερχόντουσαν για να κλείσουν ραντεβού για εξετάσεις και ρωτούσαν πρώτα «πόσο θα κοστίσει»; Πόσοι γύριζαν να φύγουν με σκυμμένα κεφάλια όταν άκουγαν τη τιμή στα γκισέ και πόσους απ’ αυτούς του κλείναμε τα ραντεβού και πραγματοποιούσαμε τις εξετάσεις χωρίς να φαίνονται πουθενά; Όσοι περισσότεροι!

Γιατί εκείνη τη μαύρη εποχή ήταν πολλοί οι γιατροί που τίμησαν τον Όρκο τους (που κάποιοι τον χλευάζουν σήμερα) και συνειδητοποίησαν ότι ήταν Ιατροί κι όχι λογιστές ή ταμίες του συστήματος!

Πώς να ξεχάσω τις φορές που το προσωπικό τμημάτων συνείσφερε ευρώ-ευρώ για να αγοραστεί ένα εσώρουχο ή μια πυτζάμα για άπορους που  νοσηλεύονταν με χάρτινες ρόμπες μιας χρήσεως και χωρίς εσώρουχα. Ή όταν πληρώναμε εμείς στο κομμωτήριο του νοσοκομείου για ένα λούσιμο ή ένα ξύρισμα.

Πώς να ξεχάσω τα δάκρυα και τις ευχές όταν τους έδινες πίσω την λεηλατημένη αξιοπρέπειά τους;

Είναι δυνατόν να μη θυμάμαι τις τσάντες με ρούχα, παπούτσια, παιχνίδια και άλλα που κουβαλάγαμε όλοι οι εργαζόμενοι από τα σπίτια μας και σπίτια γνωστών για να τα μοιράσουμε σε αυτούς που δεν είχαν. Πάντα διακριτικά και με απόλυτο σεβασμό στην αξιοπρέπεια των συνανθρώπων μας αλλά και με ανταμοιβή μια ηθική ικανοποίηση, μια ψυχική αγαλλίαση που μόνο η προσφορά αλληλεγγύης μπορεί να σου προσφέρει.

Σιγά-σιγά όμως τα καταραμένα πρώτα χρόνια της Κρίσης πέρασαν και τα όσα περιγράφω αποτελούν πλέον αναμνήσεις και ηθικά διδάγματα. Παραμένουν όμως βιώματα που δεν θέλω να βιώσω για δεύτερη φορά κι ευελπιστώ ποτέ να μη τα βιώσει κανείς.

Τα 2,5 εκατομμύρια ανασφάλιστων δεν υπάρχουν πια – απέκτησαν την δωρεάν ιατρική περίθαλψη που δικαιούται ο κάθε άνθρωπος. Οι ελλείψεις σε υλικά, όταν προκύπτουν, καλύπτονται σε μια-δυο μέρες. Οι καρκινοπαθείς λαμβάνουν τις θεραπείες τους απρόσκοπτα κι όσοι χρειάζεται χειρουργούνται χωρίς να μεταβιβάζεται ο «λογαριασμός νοσηλείας» στην εφορία για είσπραξη. Ο ασθενής που διακομίζεται στα ΤΕΠ δεν έχει πια το άγχος μήπως χρειαστεί να κάνει κάποια εξέταση αίματος ή κάποια ακτινογραφία την οποία θα πρέπει να την πληρώσει επί τόπου.

Είθε όλα αυτά να μη τα ξαναζήσουμε… στο χέρι μας είναι. Αρκεί αυτοί που τα βίωσαν να κάνουν την ίδια ευχή.
 

Κώστας Γιαννάκενας

Διευθυντής ΕΣΥ, Πυρηνικός Ιατρός

Μέλος Γ.Σ. ΠΙΣ

Μέλος Γ.Σ. ΟΕΝΓΕ

 

Γιαννάκενας, Άρθρα-Σχόλια

Γιαννάκενας, Άρθρα-Σχόλια

Κανείς δεν είναι τόσο αφελής ώστε να πιστεύει ότι η άσκηση της Ιατρικής είναι ανώδυνη ή εστεμμένη με επιτυχίες και μόνο. Αλλά είναι άλλο να χάνεις κάποιον ασθενή παρ’ όλες τις προσπάθειες κι άλλο επειδή δεν έχεις τον τρόπο να τον περιθάλψεις!

Sending
User Review
5 (3 votes)

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Theme by MyThemeShop.

Bad Behavior has blocked 723 access attempts in the last 7 days.